شهرستان مهریز که در فاصله 30 کیلومتری مرکز استان یزد قرار دارد، از آنجا که بعد از یزد، بیشترین آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی در آن قرار دارد و مقصد گردشگران داخلی و خارجی است، سرزمین مهر و خشت نامیده شده است.
مهریز از شهرستانهای قدیمی استان یزد است و ردپای تاریخ در این شهرستان به خوبی قابل مشاهده است.
قلعه‌های پابرجا، سنگ نگاره‌های هزار ساله، چشمه‌های باستانی و ده‌ها و صدها اثر تاریخی و طبیعی، این شهرستان را نسبت به دیگر مناطق استان یزد متمایز کرده است.
مهریز وسعتی بالغ بر 14 هزار کیلومتر دارد و از شمال با شهرستان یزد، از شمال شرق و شرق با شهرستانهای بافق و استان کرمان، از شمال غرب با شهرستان تفت و از سمت غرب با شهرستان ابرکوه و استان فارس مرز مشترک دارد.
وجود بناهای تاریخی متعدد در روستاهای مهریز
مهریز که هم‌اکنون بالغ بر 75هزار نفر جمعیت دارد، دارای 468 آبادی است که به جز مرکز شهرستان در هر یک از این آبادی‌ها، حداقل دو تا پنج اثر تاریخی و طبیعی وجود دارد.
از مهم‌ترین بناهای تاریخی شهرستان مهریز می‌توان به قلعه مهرپادین، قلعه هرفته، مسجد جامع مهرپادین، سنگ نگاره‌های کوه ارنان، محوطه باستانی غربالبیز، زیارتگاه پیر نارکی، حمام مهرپادین، قلعه سریزد و ... اشاره کرد.
آثار مهم طبیعی مهریز نیز صرف نظر از روستاهای هدف گردشگری از جمله منشاد و...، چشمه باستانی غربالبیز، باغ پهلوان‌پور، کوه ریگ و ... است.
یکی از کارشناسان میراث فرهنگی در مورد آثار تاریخی این شهرستان به خبرنگار فارس گفت: یکی از پربازدیدکننده ترین آثار تاریخی و طبیعی شهرستان مهریز که در بهار و تابستان، جمعیت بسیاری را به سمت خود جذب می‌کند، محوطه باستانی غربالبیز است.
قدمت غربالبیز به 3500 سال قبل از میلاد باز می‌گردد
محسن عباسی عنوان کرد: این محوطه در مجاورت روستای مدوار در پنج کیلومتری جنوب غربی شهرستان مهریز قرار دارد و قدمت آن به 3500 سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد.
وی عنوان کرد: این مجموعه باستانی در سال 1380 به شماره 4372 در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده و گرچه خشکسالی چند سالی است که این چشمه را بسیار در گمنامی فرو برده اما روزگاری غربالبیز به قدری آب داشت که در آن قایقرانی انجام می‌شد.
عباس خاطرنشان کرد: وجه تسمیه غربال بیز را برخی به وجود چشمه موجود در این محوطه و نحوه غلیان و جوشش آب از حفره‌ها و لابه‌لای سنگ‌ها می‌دانند و عده‌ای آن را به دلیل وجود بافت متخلخل سطح تحتانی دریاچه موجود در محل می‌دانند که هر دو حالت نحوه حرکت آب را شبیه به عبور از منافذ یک غربال به تصویر می‌کشد.
وی ادامه داد: مجموعه گردشگری غربالبیز با مساحتی حدود 10 هکتار پذیرای گردشگران است و با استناد به آثار کشف شده در منطقه از قبیل ظروف سفالی، ادوات مفرغی، بقایای شهر باستانی و گورهای خورشیدی، آثار تمدن‌های پی در پی اعصار حجر، مفرغ، آهن، مادها، اشکانیان و ساسانیان به وضوح قابل شناسایی است.
این کارشناس میراث فرهنگی خاطرنشان کرد: تنوع این آثار همچنین سبک و شکل معماری بخش‌های جنوبی منطقه و گورهای کشف شده که مربوط به اواخر دوره اشکانی و اوایل دوره هخامنشی است، حکایت از آن دارد که این محل از دیرباز یکی از زیستگاه‌ها و سکونت‌گاه‌های انسان در منطقه بوده است.
پیر نارکی سرزمین افسانه‌های کهن
اما پیر نارکی یکی از زیارتگاه‌های زرتشتیان است که مورد توجه بسیاری از آنها قرار دارد و هر سال جمعیت قابل توجهی در این منطقه حضور می‌یابند و به جز آنها، بقیه مردم نیز به خاطر موقعیت آب و هوایی این روستا از آن استقبال می‌کنند.
پیر نارکی در روستای نارکی در 15 کیلومتری شمال غربی شهر مهریز قرار دارد و قدمت آن با آغاز ظهور اسلام در ایران است.
زیارتگاهی که در این روستا قرار دارد، در دامنه کوهی کم ارتفاع به نام «نارکی» واقع شده که به روایتی محل پنهان شدن شاهزاده نازبانو، دختر یزدگرد سوم ساسانی و خواهر شهربانو، همسر امام حسین (ع) ست و هر سال از 12 تا 16 مرداد، زرتشتیان از سراسر دنیا در این مکان دور هم جمع می‌شوند و به زیارت می‌پردازند.
فارغ از تاریخچه کهن و افسانه‌هایی که در زمینه این زیارتگاه وجود دارد، مجموع بناهای موجود در این محل، دارای ارزش‌های خاص تاریخی و معماری است.
زیبایی خیره کننده باغ پهلوان‌پور مهریز در دل کویر
باغ پهلوان‌پور مهریز نیز از جمله باغ‌های ایرانی ثبت شده در فهرست آثار تاریخی است که از زیبایی خیره کننده‌ای در دل کویر بهره‌مند است.
این باغ گرچه مانند باغ گلشن طبس و باغ دولت آباد یزد یا سایر باغ‌های تاریخی ثبت شده در سایر نقاط کشور، دارای اسم و رسم و گردشگر نیست، اما از زیبایی چیزی کم ندارد و تنها نیازمند اندکی ساماندهی است.
وجود درخت‌های سر به فلک کشیده که نظیر آن در استان یزد بسیار کم است، جاری بودن نهر آب در میان این باغ، وجود بنای تاریخی و بادگیر و انارستان و نارنجستان و ... همه از زیبایی‌های این باغ تاریخی است و قلعه‌ای که در ورودی این باغ وجود دارد، نشان از قدمت آن دارد.
کوه‌ریگ؛ جاذبه‌ای طبیعی و درمانی در مهریز
اما کوه ریگ نیز یکی از جاذبه‌های طبیعی شهرستان مهریز است که علاوه بر مناظر زیبا از خاصیت درمانی نیز برخوردار است و در همه ایام سال به جز روزهای سرد گردشگران خاص خود را دارد.
کوه ریگ، تپه‌ای بلند و مملو از ریگ‌های یک دست است و هنگامی که در معرض تابش نور خورشید قرار می‌گیرد، به شدت گرم و سوزان می‌شود و قرار گرفتن در میان این ریگ‌ها برای بسیاری از دردهای مفاصل مفید است و پزشکان زیادی در یزد، برای بیماران دارای دردهای عضلانی، سفر به کوه‌ریگ را توصیه می‌کنند.
البته در روزهای گرم در هنگام تابش خورشید، بالا رفتن از تپه به علت شدت داغی آن مقدور نیست و مردم اغلب هنگام غروب به کوه ریگ می‌روند تا بتوانند از خاصیت درمانی آن بهره‌مند شوند.
معمولا در روزهای تعطیل، هنگام غروب، کوه‌ریگ مملو از جمعیتی است که برای تفریح به منطقه‌ای به همین نام سفر می‌کنند و با وجود امکانات رفاهی که در کنار کوه قرار دارد، اغلب مردم شب به یادماندنی را در کنار این جاذبه طبیعی می‌گذرانند.
در کنار قلعه‌های پرشماری که در مهریز قرار دارد، قلعه مهرپادین از سایر قلعه‌ها مشهورتر است و در دل اراضی کشاورزی منطقه جای گرفته و از باشکوه‌ترین و ارزشمندترین قلعه‌های مهریز به شمار می‌یود.
کارشناس میراث فرهنگی عنوان کرد: قدمت این قلعه به قرن هشتم هجری می‌رسد و از نمونه‌های قلعه‌های مسکونی و دارای قسمت‌های شاه‌نشین، عام نشین، دالان‌ها و فضاهای ارتباطی متعدد است و چیدمان این فضاها، قلعه را از پیچیدگی و تنیدگی خاصی برخوردار کرده است.
گرچه اغلب این بناها دارای مشکلاتی هستند و شاید هنوز آنگونه که باید برای حضور گردشگران آماده نیستند، اما به طور قطع، بازدید گردشگران از این فضاها می‌تواند بر رونق آن بیفزاید و مسئولان میراث فرهنگی را به فکر ساماندهی آنها بیاندازد.
------------------------
گزارش: مهدی جلیلیان
مطلب این صفحه را به زبان دلخواه خود ترجمه کنید
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
دوشنبه 20,ژانویه,2025